گزارش کانال خشایار
سلام علیکم
محدوده‌ی پروژه‌ی کانال خشایار از خیابان ولیعصر، انتهای خیابان خدامی آغاز میشود. مسیر بدین‌صورت است که در این قسمت آب‌های سطحی را جمع می‌کند در این قسمت، یک کانال بتنی اجرا می‌کنیم که عمق‌اش از کانال موجود بیش‌تر است. آب داخل این کانال می‌افتد و از عرض خیابان ولیعصر عبور می‌کند؛ سطح آن، روی کانال غربی در گذر ولیعصر تا شرقی با گریتینگ پوشیده میشود ... بعد از این‌جا زیر کانال موجود می‌افتد که یک کانال زیرگذر است ... سپس وارد منهور میشود که سر خیابان شریفی است ... وارد خیابان شریفی میشود. در خیابان شریفی، کانال به‌صورت ترانشه‌باز است؛ لوله‌ی کاروگیت حساب میشود لوله‌ی کانال کاروگیت به‌سایز هزار وارد خیابان شریفی تا انتهای آن می‌آید برمی‌گردد به‌سمت بوستان خشایار ...
اما علت احداث این کانال چیست؟
مهم‌ترین دلیل آن، جلوگیری از ورود حجم آب‌های سطحی به محدوده‌ی میدان ونک است. یعنی می‌خواهند از آن حجم آب کم کنند و به انتهای خیابان شریفی داخل کانال خشایار منتقل نمایند. کانال خشایار، انباره‌ای قدیمی است که حدود 2.5 متر عمق دارد که به‌رنگ زرد مشخص شده است. به‌خاطر وقوع نشست خاک در میدان ونک در واقع خواستند که این آب‌ها قبل از این‌که وارد میدان ونک شود به خیابان شریفی و کانال خشایار هدایت کنند.
کارفرما و پیمان
کارفرمای این پروژه، شهرداری منطقه‌ی 3 تهران است. مبلغ قرارداد براساس فهرست ابنیه‌ی راه، چاه و فاضلاب سال 1403 است. تاریخ امضای قرارداد 31 تیر 1403 است. مدت قرارداد، نه ماه است که تقریبا دو ماه از مدت قرارداد گذشته است. ناظر قرارداد، معاونت فنی و عمرانی شهرداری منطقه‌ی 3 تهران است. ضریب قرارداد تقریبا 1.49 است.
عکس‌هایی از مراحل اجرایی کار ذیلا نشان داده میشود. کار در مراحل اولیه است.
تجهیز کارگاه
تجهیز کارگاه را داشتیم؛ در بوستان خشایار، فضایی را موافقت کردند که کانکس‌های‌مان را مستقر کنیم. فضای محدودی است. یکی از ویژگی‌های این امر آن است که تعداد زیاد از افراد، کار را مرتب مشاهده می‌کنند. بنابراین ناظر مردمی هم داریم.
این عکس‌ها مربوط به فضای تجهیز کارگاه ما است.
تأسیسات، موانع و خطرات
برای این‌که در خیابان شریفی کار را شروع کنیم یکی از معضلات و خطرات این‌کار - که آخر در مورد آن صحبت کرده‌ام - بحث تأسیسات موجود است. استعلام‌های تأسیسات موجود را جناب آقای حسین حضرتی زحمت کشیده‌اند. منتها در بعضی از موارد، قابل‌استناد نیستند. به‌عنوان مثال اظهار می‌کردند که لوله‌ی آب در ضلع شمالی خیابان شریفی مستقر است؛ ولی در حفاری‌ای که انجام دادیم متوجه شدیم لوله‌ی آب در جنوب خیابان شریفی است و انشعاب آن به‌سمت شمال خیابان شریفی آمده است.
ولی لوله‌ی گاز در محدوده‌ای است که در ضلع شمالی خیابان شریفی، ماشین‌ها در آن‌جا پارک می‌کنند. در مسیری که برای کانال در ضلع شمالی درنظر گرفتیم سونداژ کردیم به‌فاصله‌ی دو متر از جدول در ابتدا آمدیم به‌سمت جنوب و به‌عرض 1.70 متر برای این فضا درنظر گرفتیم و به‌عمق 3.20 متر هم پایین رفتیم. در سونداژها با هیچ لوله‌ای برخورد نکردیم. عمده‌ی مشکلات ما تقاطع‌هایی است که به‌صورت شمالی، جنوبی، خیابان شریفی را قطع می‌کند و متأسفانه نقاط تقاطع‌های خیلی مشخص نیست و خیلی بااحتیاط باید عمل کنیم.
یکی از مواردی که در استعلام‌ها مشخص کرده بودند انتهای خیابان شریفی در ورودی خیابان ولیعصر بود که دریچه‌ی گازی مستقر بود. مشخص بود که لوله‌ی گاز شمالی است که ما از آن فاصله گرفتیم.
سونداژ
اولین عملیاتی که بعد از سونداژ انجام دادیم به‌خاطر این‌که ضخامت آسفالت بین 25 الی 30 سانتی‌متر بود بیل مکانیکی نمی‌توانست در حفاری، آسفالت را بزند. بحث کاترزنی مطرح شد. لذا در آن منطقه اعلام کردیم هیچ ماشینی پارک نکند تا هنگام کار، ماشین‌ها آسیب نبینند. بدین‌ترتیب عملیات کاترزنی را انجام دادیم.
آسفالت در ضخامت 30 سانتی‌متر هر مرحله را دوبار کاتر رفته و آمده است. هر خط دارای طول 350 متر در خیابان شریفی است و جمع دو خطر حدودا 700 متر میشود.
استقرار نیوجرسی‌ها
مرحله‌ی بعدی کار به‌خاطر آن‌که می‌خواهیم کانال را بکنیم بحث ایمنی کار است که شامل کار گذاشتن نیوجرسی‌ها در مسیر بوده است. بدین‌ترتیب 48 نیوجرسی دو متری در مسیر کار کردیم.
فعالیت در شب
تمام کار باید در شب انجام می‌شد؛ در روز نمی‌شود هیچ‌کدام از این‌کارها را انجام دهیم. ترافیک و تردد در روز آن‌قدر زیاد است همین الآن هم مورد لعن و نفرین مردم هستیم.
در مرحله‌ی بعدی، وارد عملیات حفر کانال شدیم که در طی دو شب انجام شد. ابعاد کانال در قسمت بالا دارای عرض دو متر است و در عمق کانال تقریبا 3.15 الی 3.20 متر است که با مِگر و امثالهم، بحث شیت‌بندی کانال را اعمال می‌کنیم. چون انتقال آب به‌صورت ثقلی انجام میشود. لذا باید شیت‌بندی رعایت شود.
عملیات حفاری
این عکس کانال در شب اولی است که حفاری انجام شده است.
تقریبا نصف کار در شب اول انجام شد. در شب دوم به یک لوله‌ی آب برخورد کردیم. با وجود این‌که همه‌ی مسیرهای لوله‌های آب را در تقاطع‌ها مشخص کرده و علامت زده بودیم و فرض ما بر این امر بود که دیگر لوله‌ای نیست ... خاک بسیار دژ بود؛ آخر کار بیل مکانیکی هم بود ... بعد از این‌که لوله‌ی آب را زدیم سریع اداره‌ی آب آمد و مشکل را برطرف کرد.
دپوی مصالح
یکی از مسائل اساسی‌ای که در محدوده‌ی کانال داریم آن است که واقعا جا برای دپوی مصالح نداریم. موقع تخلیه هم جا نداریم. مثلا یک خاور که می‌خواهد تخلیه کند نمی‌تواند آن‌جا بایستد. اتومبیل‌ها دوبله پارک کرده‌اند. اگر یک‌بار در روز سر بزنید خیلی واضح این امر را مشاهده می‌کنید.
بتن‌ریزی
بعد این‌که کد ارتفاعی بتن زیر لوله را تنظیم کردیم وارد عملیات بتن‌ریزی زیر لوله شدیم.
تصمیم بر این شد که 10 سانتی‌متر بتن مِگر و 20 سانتی‌متر بتن زیر لوله هم‌زمان ریخته شود ... بتن را بتن سبحان گرفتیم ... عملیات به‌صورت شوتی در شب انجام شد. زمانی هم اجرا کردیم که دیگر از آن قسمت که بتن ریخته میشود به‌راحتی داخل کانال هدایت شود.
عکس‌های فوق، داخل کانال را نشان می‌دهد؛ موقع بتن‌ریزی، حدود چهار نفر داخل کانال کار می‌کردند. بقیه‌ی کارها بیرون کانال بود.
این عکس نشان‌دهنده‌ی فضایی است که بتن‌ریزی شده است و در روز به‌شکل واضح‌تری به‌نظر می‌رسد. یک قسمت‌هایی است که به‌خاطر منهول‌هایی که داشتیم در این قسمت‌ها، بتن نریخته‌ایم ... این هم همان لوله‌ای است که آسیب رساندیم.
عملیات لوله‌گذاری
بعد از آن، وارد لوله‌گذاری شدیم. تخلیه‌ی لوله‌ها در شب انجام شد. در همان شبی که بارندگی خیلی شدیدی داشتیم. دو تریلی بود که هر تریلی شامل شش لوله‌ی شش‌متری آورد و با جرثقیل این لوله‌ها را تخلیه کردیم و داخل کانال قرار دادیم ... سعی شد در تمام مراحلی که این کارها انجام میشود تمام موارد و مسائل ایمنی امکان‌پذیر را رعایت کنیم که با توجه به بارندگی واقعا سخت بود.
فیکس کردن لوله‌ها
جناب مهندس بردیا میرزایی: «در مورد فیکس کردن این لوله‌ها هم توضیح دهید تا بچه‌ها بدانند چه ابتکاری انجام شد».
بله! یکی از مشکلاتی که داریم آن است که باید بالاتر از 25 سانتی‌متر از این لوله، بتن بریزیم. این لوله مثل بادکنک یا توپ - که داخل آب نمی‌رود - بتن آن را کاملا بالا می‌آورد.
یکی از طرح‌هایی که با مهندس بردیا میرزایی مطرح شد قرار شد که تقریبا هر دو متر به دو متر، یک دیواره‌ای اجرا بکنیم تا لوله‌ها را قفل کنیم تا هم حرکت جانبی نداشته باشد و هم حرکت به‌سمت بالا ... یک راه این بود که اجرا کردیم ... یک راه دیگر آن بود که قلاب با میلگرد داخل بتن می‌گذاشتیم و با سیم بکسل آن را به زمین می‌دوختیم ... این‌ها راه‌هایی بود که به ذهن‌مان رسید و اجرا کردیم.
مهندس علیرضا رزاقی‌فرد: «در مورد چگونگی چفت شدن این‌ها توضیح دهید».
در تصویر بعدی توضیح می‌دهم. دو سر لوله را با تخته و تیرآهن می‌گذارم و با سیم‌بکسل از داخل به‌هم می‌بندند با جرثقیل دستی یا تیفور، حالت نر و مادگی دارد و به‌خوبی داخل هم چفت می‌شوند. او رینگ هم دارد.
موانع فنی و اجرایی
از موانع فنی و اجرایی در این پروژه می‌توانم به موارد ذیل اشاره کنم:
اول - مهم‌ترین مانع از لحاظ فنی و اجرایی، عدم وجود نقشه‌های قابل‌استناد تأسیسات موجود در منطقه اعم از: برق، مخابرات، آب، فاضلاب، گاز است؛ به‌گونه‌ای که احتمال برخورد با تأسیسات موجود به‌طور جدی وجود دارد.
دوم- حجم تردد بالای خودرو است.
سوم - کمبود شدید جای پارک با توجه به بافت اداری و تجاری منطقه.